Türkiye otomotiv pazarında yeni bir tarihi rekor sinyali geldi. Son iki yıldır ÖTV matrah güncellemesi yapılmaması ve krediye erişimde yaşanan zorluklara rağmen, satışların hem aralık ayı bazında hem de yıl sonunda rekor tazelemesi bekleniyor. Sektör MB’nin faiz indirimi sonrası taşıt kredi kanallarının açılmasına paralel, 2025’te de hareketli bir yıl bekliyor. Öte yandan, geçen hafta yayımlanan ÖTV muafiyetli araçlara yönelik yeni düzenlemenin, ithal markaları zorlaması, yerli payını ise artırması bekleniyor.
Aralık 2023’te yıllık bazda yaklaşık yüzde 38 artışla 158,7 bin adet otomobil ve hafif ticari araç satılmış, böylece tüm zamanların aralık ayı rekoru kırılmıştı. 2023 toplamında da 1 milyon 232 bin adetle en iyi yıllık satış yapılmıştı. Bu ay pazarın çok daha hareketli olduğunu ifade eden sektör temsilcileri, aralık sonunda otomobil ve hafif ticari araç satışlarının 165 bin ila 175 bin arasında olabileceğine işaret etti. Bu tahminler gerçekleşirse, otomotivciler geçen yılki tarihi rekoru yenilemiş olacak. Sektör temsilcileri, Türkiye otomotiv pazarının artık 1 milyon adet bandına oturduğu konusunda hemfikir. 2025’te de bu barajın aşılacağına neredeyse kesin gözüyle bakılıyor. Sektör temsilcilerine göre, 2025’te otomotiv piyasasını etkileyecek en önemli faktörlerden biri, faiz indirimi olacak.
“Taşıt kredi faizleri 25-30 baz puan düşer”
Görüştüğümüz banka yöneticileri, Merkez Bankası’nın (MB) geçen hafta 250 baz puan indirime giderek, politika faizini yüzde 47,5’e çekmesinin ardından bankaların da hızlıca hem taşıt hem de konut kredisini aşağı çekeceğini ifade etti. Görüşlerini aldığımız Türkiye’nin önde gelen bankalarından birinin yöneticisi, taşıt kredilerinin önümüzdeki günlerde 25 ila 30 baz puan ineceği görüşünde. Bu oranı önemli biri adım olarak değerlendiren banka yöneticisi, “Taşıt kredi faizlerinin inmesi, satışlara ilaç gibi gelir. Tüketici şu anda en ulaşılabilir yatırım aracına yöneliyor. Kredi faiz oranlarının düşmesinin, özellikle de düşük fiyatlı araçlara ve milli otomobil Togg’a etkisi olur” diye konuştu.
EKONOMİ’ye konuşan Skoda Genel Müdürü Zafer Başar, uygun koşullardaki kredinin her zaman satışları tetiklediğini ifade etti. Honda Türkiye Genel Müdür Yardımcısı Bülent Kılıçer de faiz indiriminin otomotiv satışlarına etkisine yönelik, “Mutlaka etkisi olacaktır ancak sınırlı ve küçük bir etkiden bahsedebiliriz” dedi. OYDER Genel Sekreteri Nebi Erbaş, ilk etapta kısıtlı etki yapsa da birkaç ay sonra faiz indiriminin daha olumlu etki yapmasını beklediklerini ifade etti.
“Markalar stok eritme telaşında”
Nissan, Renault, Dacia, Fiat, Peugeot, Opel ve Citroen bayiliğini yapan Gülan Otomotiv Yönetim Kurulu Başkanı Alp Gülan, aralık ayında pazarın beklentilerin de üzerinde hareketli olduğuna dikkat çekti. Gülan aralıkta pazarın hareketli olmasının en önemli nedenlerinden birinin de markaların pazar paylarını korumak adına gerekirse zararına satış yaparak stokları eritme telaşına düşmesi olduğunu söyledi. Bir diğer etken de filo satışlarının hareketlenmesi oldu. Gülan, “Piyasa hareketli, aralık ayında 165-175 bin arasında pazar bekliyoruz. Pandemiyle birlikte ötelenen talep de henüz tam karşılanamadı. MB’nin faiz indirimi de satışlara pozitif etki yapacak. Vatandaşın bireysel kredi kullanımının artacağını hissediyoruz. Sıfır faiz kampanyaları da devam ediyor. Önümüzdeki yıl da pazar 1 milyonun üzerine çıkacağı yönünde beklenti var” diye konuştu.
“Matrah güncellemesi ancak elektriklide olur”
Türkiye otomotiv sektöründe iki yıldır ÖTV matrahları güncellenmiyor. Bu sebeple yüzde 80 ÖTV bareminin altında araç bulunmuyor. Matrah güncellemesi yapılsaydı fiyatların ortalama yüzde 6’ya yakın düşebileceği bilgisini paylaşan sektör uzmanları, bu konuda umutsuz. Sektör temsilcileri her fırsatta piyasada ÖTV matrah artışına ihtiyaç olduğunu vurgulasalar da hükümetin enfl asyonla mücadele hedefleri doğrultusunda bu adımı atması bekleniyor. Sektörün önde gelen bazı isimleri ise matrah artışının elektrikli araçlar için gündeme gelebileceğini öngörüyor. Elektrikli araçlarda yüzde 10 ve yüzde 30 ÖTV baremlerinin çok düşük kaldığı belirtilirken, matrah artışının Togg’un satışlarına da pozitif yansıyacağı ifade ediliyor. Diğer yandan, 2024 yılında döviz kurunun hareketli olmaması nedeniyle fiyatların enflasyonun altında kaldığını hatırlatan otomotivciler, yılın başında ise yeniotomobillere fabrika çıkış zammı geleceğini söyledi.
“Engelliye yeni düzenleme yerli payını artıracak”
EKONOMİ’ye konuşan sektör temsilcileri, 2025 yılında pazarı etkileyecek önemli gelişmelerden birinin de geçen hafta engellilere yönelik araç satışındaki yeni düzenleme olduğuna vurgu yapıyor. Yapılan düzenlemeye göre, ÖTV istisnası için yüzde 40 yerlilik şartı getirildi. ÖTV istisnası olarak engelli vatandaşlara yapılan satışlarda yerlilik oranı yüzde 40’a, bu istisna kapsamında alınan araçlar için elde tutma süresi de 5 yıldan 10 yıla çıkarıldı. Otomotivcilere göre, yerli araçları desteklemek için atılan bu adımın ithal markaları özellikle yılın ilk çeyreğinde zora sokacak. Bazı markaların mevcut siparişleri gözden geçirmesi gerekecek. Öte yandan, düzenleme 2024 yılında yüzde 30’un altına inen yerli araç satışlarına ise olumlu yansıyacak. Bu kapsamda bu yıl, 200 bine yakın ÖTV muafiyetli araç satışı öngörülüyor.
Araç kiralamada büyüme umudu 2025’e kaldı
Tüm Oto Kiralama ve Mobilite Kuruluşları Derneği’nin (TOKKDER) son raporuna göre, operasyonel araç kiralama sektörü yılın ilk dokuz ayında 64 milyar 200 milyon TL’lik yeni araç yatırımı yaparak 48 bin 300 adet aracı filosuna kattı. Yılın üçüncü çeyreği sonu itibarıyla sektörün aktif büyüklüğü 217 milyar 800 milyon TL olarak gerçekleşti. Bu dönemde, sektörün toplam araç sayısı yıllık bazda yüzde 0,2 azalarak 253 bin 500 adede geriledi.
TOKKDER Başkanı Kağan Yaşa, “Operasyonel araç kiralamaya talep olmasına rağmen, enflasyondaki artışla beraber kira fiyatlarının artması ve finansman kaynaklarına erişimdeki engeller sebebiyle büyüme beklentinin altında kaldı. Enflasyonun kontrol altına alınması ve finansmana erişimin olması durumunda sektörümüz tekrar büyüme sürecine girecek. Operasyonel araç kiralama sektörünün yılın son çeyreğini de benzer şekilde bir miktar düşüş ile kapatacağını tahmin ediyorum. 2025 yılında ise sektörün gelişimini ekonomik aktivitenin seyri, finansmana erişim ve maliyetler belirleyecek” diye konuştu.
“Satış sonrasının seyrini faiz indirimi belirleyecek”
Otomotiv Satış Sonrası Ürün ve Hizmetleri Derneği (OSS) Başkanı Ali Özçete, 2024’ün otomotiv satış sonrası sektörü için hafif durağan bir yıl olarak tamamlandığını belirtti. Özçete, satışlardaki düşüşün nedenlerini krediye erişim zorlukları, nakit akışı dengesizlikleri, enerji ve hammadde maliyet artışları, talep daralmaları ve araç bakım periyotlarının ertelenmesi olarak sıraladı. 2025’te satışları etkileyecek en önemli faktörün faiz indirimleri olacağını, bu sayede yurtiçi piyasada arz-talep dengesinin yeniden canlanacağını ifade eden Özçete, Ayrıca Afrika ülkelerine açılacak yeni ihracat pazarları ve Çinli yatırımcıların üretim yatırımlarının sektöre büyüme ve istihdam katkısı sağlayacağını vurguladı.
Kaynak: Aysel YÜCEL – EKONOMİM.COM